PHÁP LUẬT VỀ TÊN THƯƠNG MẠI TRONG SỞ HỮU TRÍ TUỆ VIỆT NAM

bo m vic x lý cỏc hnh vi xõm phm quyn i vi tờn thng mi bng cỏc bin phỏp hnh chớnh t hiu qu, Lut S hu trớ tu cho phộp cỏc c quan nh nc cú thm quyn ỏp dng cỏc bin phỏp ngn chn v bo m x pht hnh chớnh. Tuy nhiờn, c quan nh nc cú thm quyn ch c ỏp dng cỏc bin phỏp ngn chn v bo m x pht hnh chớnh trong nhng trng hp nht nh theo quy nh ti khon 1 iu 215 Lut S hu trớ tu: Hnh vi xõm phm quyn s hu trớ tu cú nguy c gõy ra thit hi nghiờm trng cho ngi tiờu dựng hoc cho xó hi; Tang vt vi phm cú nguy c tu tỏn hoc cỏ nhõn, t chc vi phm cú biu hin trn trỏnh trỏch nhim; V nhm bo m thi hnh quyt nh x pht hnh chớnh. Bin phỏp hỡnh s: Phỏp lut hỡnh s Vit Nam hin nay cha quy nh ti danh i vi hnh vi xõm phm tờn thng mi. Tuy nhiờn, trờn thc t thụng qua nhng hnh vi xõm phm ú cú th xỏc nh cỏc yu t cu thnh ti phm nh sau: Quyn i vi tờn thng mi l mt khỏch th c phỏp lut bo v, vỡ vy khi khỏch th ny b xõm phm m hnh vi xõm phm ú l do li ca ch th thc hin hnh vi, gõy ra hu qu nghiờm trng, gõy thit hi ln cho ch s hu tờn thng mi, cho ngi tiờu dựng v cho xó hi thỡ ch th thc hin hnh vi ú s b truy cu trỏch nhim hỡnh s. Nh vy, hnh vi xõm phm quyn i vi tờn thng mi b x lý hỡnh s khi hnh vi ú gõy hu qu nghiờm trng cú du hiu cu thnh ti phm hỡnh s hoc ngi thc hin hnh vi ú ó b x pht hnh chớnh nay cũn vi phm. Vic khi t v ỏn hỡnh s xõm phm tờn thng mi khụng ph thuc vo ý chớ ca ch s hu tờn thng mi (tr khi phỏp lut quy nh). Khi xỏc nh hnh vi xõm phm quyn i vi tờn thng mi cú du hiu ti phm, cỏc c quan t tng cú cú thm quyn s ra quyt nh khi t v ỏn hỡnh s. C quan ú cú th l c quan iu tra, vin kim sỏt hoc c quan hi quan. 11 3. Phỏp lut v bo h tờn thng mi vit nam 3.1 Thc trng xõm phm quyn s hu cụng nghip i vi tờn thng mi ti Vit Nam. 3.1.1 Xỏc lp quyn i vi tờn thng mi. i vi vic bo h tờn thng mi, theo quy nh ca Lut s hu trớ tu, vic bo h ny l da trờn vic s dng hp phỏp tờn thng mi ny. Tuy nhiờn, th no l s dng tờn thng mi hp phỏp hin nay vn cha cú hng dn c th v rừ rng bao gm c phm vi s dng tờn thng mi (ch ti Vit Nam, ti Vit Nam v ti quc gia khỏc) v vic s dng nh th no mi c coi l hp phỏp. Trờn thc t, ó cú nhiu v vic c gii quyt nhng vi kt qu trỏi ngc nhau hon ton mc dự chỳng cú cựng bn cht xut phỏt t vic xỏc nh phm vi lónh th s dng tờn thng mi. Thc trng trong vic thit lp quyn i vi tờn thng mi cng cn phi c xem xột v nhỡn nhn t gúc ca c quan ng ký kinh doanh theo quy nh ca Lut Doanh nghip hin nay. Mc dự Ngh nh 43/2010/N-CP quy nh nghiờm cm vic doanh nghip s dng nhón hiu ang c bo h ca ch th khỏc lm tờn doanh nghip nhng vic kim tra xem mt tờn doanh nghip cú b coi l trựng vi nhón hiu ang c bo h hay khụng thỡ li khụng phi l trỏch nhim ca c quan ng ký kinh doanh m ph thuc hon ton vo s t giỏc ca doanh nghip i ng ký kinh doanh. ngn chn tỡnh trng s dng nhón hiu ó c bo h lm tờn doanh nghip Ngh nh 43/2010/N-CP ch n gin l khuyn khớch ngi i ng ký kinh doanh tham kho c s d liu v nhón hiu ca Cc s hu trớ tu m khụng cú bt c quy nh rng buc trỏch nhim c th no i vi ngi ng ký kinh doanh ngy t lỳc bt u chun b h s ng ký kinh doanh. 3.1.2 V vn thc thi quyn s hu cụng nghip i vi tờn thng mi. Vi nhng thc trng v vic xỏc lp quyn i vi tờn thng mi v nhón hiu nh ó nờu trờn thỡ vic thc thi quyn trờn thc t cng gp nhiu khú khn. Th nht: Trong nhiu trng hp ch s hu nhón hiu, tờn thng mi khụng th yờu cu xõm phm quyn chm dt hnh vi xõm phm cng nh yờu cu c quan nh nc cú thm quyn tin hnh x lý cỏc hnh vi xõm phm quyn theo quy nh do trong nhiu trng hp nhón hiu mc dự tng t gõy nhm ln vi 12 tờn thng mi nhng vn c cõp Giy chng nhn ng ký nhón hiu do quy trỡnh thm nh n ng ký nhón hiu vn cũn cha cht ch nh ó trỡnh by trờn. Dn ti tỡnh trng trờn th trng va tn ti mt nhón hiu va tn ti tờn thng mi ca hai ch th khỏc nhau khin cho khỏch hng cú th nhm ln v ngun gc xut x ca hng húa c cung cp bi cỏc ch th ny. Trong trng hp nhón hiu ó c cp nhng cha quỏ 5 nm thỡ vn cũn cú kh nng b hy trờn c s n khiu ni ca ch s hu tờn thng mi hp phỏp. Tuy nhiờn, trong trng hp nhón hiu ó c cp quỏ 5 nm tớnh t ngy cp Giy chỳng nhn ng ký nhón hiu thỡ vic hy b hiu lc ca Giy chng nhn ng ký nhón hiu ny l khụng th c do theo quy nh ca Lut s hu trớ tu thi mt Giy chng nhn ng ký nhón hiu ch cú th hy b hiu lc trong vũng 5 nm tớnh t ngy cp vn bng bo h. Lỳc ny, vic khc phc vn gõy nhm ln cho ngi tiờu dung gn nh l khụng th c. Th hai: vic t tờn doanh nghip hin nay cha cú bt c quy nh mang tớnh cht bt buc no i vi ngi ng ký kinh doanh liờn quan n vic m bo khụng xõm phm quyn i vi nhón hiu ca ch th khỏc nờn trong nhiu trng hp ngi ng ký kinh doanh vn c tỡnh t tờn doanh nghip trựng vi nhón hiu ang c bo h ca ngi khỏc. Tỡnh trng ny c bit ph bin i vi nhng nhón hiu ni ting hay ó c s dng rng rói trờn th thng. Tuy nhiờn, hin nay quy nh v vic thay i tờn doanh nghip trong nhng trng hp ny li khụng phi l quy nh bt buc. Trờn thc t, theo quy nh ca thụng t s 37/2011/TT-BKHCN ngy 27/12/2011 thỡ trong trng hp cú kt lun v vic tờn doanh nghip xõm phm quyn i vi nhón hiu ca ch th khỏc thỡ c quan cú thm quyn vn khụng th ra quyt nh buc thay i tờn doanh nghip c m vn phi ph thuc vo s t nguyn ca doanh nghip vi phm. Thm chớ trong trng hp doanh nghip vi phm khụng t nguyn sa i tờn thỡ c quan ng ký kinh doanh cng ch cú thm quyn cụng b thụng tin v vic doanh nghip xõm phm quyn ca ch th khỏc lờn cng thụng tin ng ký doanh nghip quc gia (im b, khon 3, iu 17). Vic x lý thc trng ny ch cú th c gii quyt trit trong trng hp c quan ng ký kinh doanh cú quyn thu hi Giy chng nhn ng ký kinh doanh ca doanh nghip vi phm. Tuy nhiờn, v vn ny cng cn phi lu ý rng s d cú thc trng nờu trờn mt phn cng do cú s khụng phự hp gia Lut Doanh nghip v Lut S hu trớ tu. C th, theo quy nh ca Lut Doanh nghip ny vi 13 phm cỏc trng hp c quy nh ti khon 2 iu 165 Lut Doanh nghip, tuy nhiờn cỏc quy nh ti khon 2 iu 165 ny hon ton khụng cú trng hp no cú quy nh v vic thu hi Giy chng nhn ng ký kinh doanh i vi trng hp xõm phm quyn s hu trớ tu ca ch th khỏc. Do ú, thụng t s 37/2011/TTBKHCN quy nh nh trờn cú th coi l mt trong nhng bin phỏp chp nhn c gii quyt s xung t gia hai vn bn lut ny. 3.1.3 Bo h tờn doanh nghip nh hng n bo h tờn thng mi. Lut khụng rừ. Theo Lut S hu Trớ tu 2005, Lut Sa i, B sung mt s iu ca Lut S hu Trớ tu 2009 v cỏc vn bn hng dn thi hnh, tờn thng mi l tờn gi ca t chc, cỏ nhõn dựng trong hot ng kinh doanh phõn bit ch th kinh doanh mang tờn gi ú vi ch th kinh doanh khỏc trong cựng lnh vc v khu vc kinh doanh. Mt tờn s c bo h nh tờn thng mi nu tờn ny khụng trựng hoc tng t n mc gõy nhm ln vi tờn thng mi m ngi khỏc ó s dng trc trong cựng lnh vc v khu vc kinh doanh. Mc dự Lut SHTT ó a ra mt lot cỏc tiờu chớ xỏc nh yu t trựng hoc tng t n mc gõy nhm ln ca mt du hiu, Lut SHTT ó khụng xỏc nh c khu vc kinh doanh l gỡ. Trong Lut SHTT, khu vc kinh doanh c nh ngha l khu vc a lý ni ch th kinh doanh cú bn hng, khỏch hng hoc cú danh ting, nhng nh ngha ny l khụng rừ rng. Liu theo nh ngha ny thỡ khu vc kinh doanh cú th c hiu l bt k khu vc a lý no m doanh nghip phõn phi sn phm n? Hay khu vc kinh doanh l ni doanh nghip ú t tr s chớnh, chi nhỏnh hay thm chớ ch l ni doanh nghip t vn phũng giao dch? Vớ d, liu mt doanh nghip sn xut nc mm cú c bo h tờn doanh nghip ca mỡnh nh tờn thng mi ti tnh Y trong lỳc mt doanh nghip khỏc cựng ngnh ang s dng cựng tờn ú cho sn phm ca mỡnh ti tnh Z? Quyn i vi tờn thng mi c xỏc lp trờn c s s dng hp phỏp tờn thng mi ú trong hot ng kinh doanh v trờn c s s dng trc.Lut khụng yờu cu phi ng ký bo h tờn thng mi. Ch s hu tờn thng mi c quyn s dng tờn thng mi trong cỏc hot ng kinh doanh ca mỡnh, nh th hin tờn thng mi ú trờn cỏc giy t giao dch, bin hiu, sn phm, bao bỡ, v.v Vỡ th, nu X c s dng trờn cỏc bao bỡ sn phm, hng húa, qung cỏo ca mt doanh nghip, v nguyờn tc X s c xem l tờn thng mi (nu tờn ny tha món cỏc iu khỏc ca Lut SHTT nh ó núi) v doanh nghip ny s c 14 coi l ch s hu ca tờn thng mi X. Cn tr ca Lut Doanh nghip 2005 i vi vic bo h tờn thng mi. Theo Lut Doanh nghip 2005 v cỏc vn bn hng dn thi hnh, tờn ca doanh nghip bao gm hai thnh t: (1) loi hỡnh doanh nghip, nh cụng ty trỏch nhim hu hn, cụng ty c phn, doanh nghip t nhõn, v.v, v (2) tờn riờng ca doanh nghip.Ngha l, vớ d nh, nu X l tờn riờng ca doanh nghip, tờn ca doanh nghip s l Cụng ty TNHH X. Ngoi ra, doanh nghip cú th s dng ngnh, ngh kinh doanh, hỡnh thc u t hay yu t ph tr khỏc cu thnh tờn riờng ca doanh nghip [].Vớ d, c quan ng ký kinh doanh cú th chp nhn tờn Cụng ty TNHH Nc mm X l tờn doanh nghip. Quyn i vi tờn doanh nghip c xỏc lp khi doanh nghip ng ký tờn ny trong quỏ trỡnh ng ký kinh doanh vi c quan ng ký kinh doanh ti tnh, thnh ph ni doanh nghip d nh t tr s chớnh. Doanh nghip, sau ú, phi (v cú quyn) vit hoc gn tờn doanh nghip ti tr s chớnh, chi nhỏnh, vn phũng i din ca doanh nghip v in hoc vit tờn doanh nghip trờn cỏc giy t giao dch, h s ti liu v n phm do doanh nghip phỏt hnh. Do ú, nu cn c theo nh ngha v tờn thng mi (l tờn gi ca t chc, cỏ nhõn dựng trong hot ng kinh doanh phõn bit ch th kinh doanh mang tờn gi ú vi ch th kinh doanh khỏc trong cựng lnh vc v khu vc kinh doanh), vic s dng tờn doanh nghip theo nhng cỏch ny cú th khin tờn doanh nghip tr thnh tờn thng mi. Tuy nhiờn, tờn doanh nghip khụng nht thit luụn luụn l tờn thng mi. Vỡ hai lý do sau. Th nht, nh ó núi phn trờn ca bi vit, khỏi nim khu vc kinh doanh trong nh ngha tờn thng mi l khụng rừ rng v gn nh khụng giỳp xỏc nh c khu vc kinh doanh l gỡ. Th hai, phm vi bo h ca tờn thng mi khỏc phm vi bo h ca tờn doanh nghip. Theo Lut DN, tờn ca mt doanh nghip cú thnh phn tờn riờng trựng vi tờn riờng ca doanh nghip ó ng ký s khụng c c quan ng ký kinh doanh chp nhn. Ngha l, v mt nguyờn tc, nu tờn Cụng ty TNHH X ó c ng ký, cỏc doanh nghip khỏc s khụng th s dng tờn cú thnh phn tờn riờng l X tin hnh ng ký kinh doanh. Tuy nhiờn, c ch bo h ny ch gii hn trong phm vi tnh, thnh ph, m c th l tnh, thnh ph ni doanh nghip liờn quan tin hnh ng ký kinh doanh. Do ú, nu Cụng ty TNHH X c ng ký ti tnh Y, Lut DN khụng cm doanh nghip khỏc ng ký tờn Cụng ty TNHH X ti tnh Z. Quy nh nh vy, Lut DN rừ rng ó to ra nhiu khú khn, phc tp khi ỏp dng 15 Lut trong thc t. Khụng nhng lm xut hin mt s lng ln cỏc doanh nghip trựng tờn trờn ton quc, quy nh ny cũn gõy khú khn cho ch nh bo h tờn thng mi theo Lut SHTT. Rừ rng rng doanh nghip s s dng tờn doanh nghip trờn bao bỡ hng húa, sn phm ca mỡnh, vớ d nh bao bỡ sn phm s ghi sn phm ca Cụng ty TNHH X. Bng cỏch ny, tờn doanh nghip cú th c xem l tờn thng mi theo Lut SHTT. Tuy nhiờn, theo Lut DN, mt doanh nghip khỏc (doanh nghip th hai) li hon ton cú quyn úng gúi sn phm ca mỡnh vi cựng mt cỏch tng t nh doanh nghip kia (doanh nghip th nht), do doanh nghip th hai ny ó ng ký kinh doanh vi cựng tờn doanh nghip ti mt tnh, thnh ph khỏc. Do ú, tờn ca doanh nghip th hai cng cú th c xem l tờn thng mi. Cõu hi t ra õy s l, (1) doanh nghip no s c bo h theo Lut SHTT, v (2) c ch bo h s nh th no? (1) Nh ó núi phn u ca bi vit, tờn thng mi c bo h trờn c s s dng trc. Do ú, v mt nguyờn tc, trong trng hp nờu trờn v hai doanh nghip trựng tờn, s dng tờn doanh nghip ca mỡnh trong hot ng kinh doanh, doanh nghip no s dng tờn ú trc s c cụng nhn l ch s hu hp phỏp ca tờn thng mi ú. Tuy nhiờn, vn thc t khụng n gin chỳt no. Nh ó núi, thnh t xỏc nh mt tờn thng mi bao gm lnh vc kinh doanh v khu vc kinh doanh. Trong khi lnh vc kinh doanh thỡ quỏ rừ rng, khu vc kinh doanh gn nh khụng th xỏc nh c. Ly li vớ d va ri v hai doanh nghip trựng tờn doanh nghip th nht v doanh nghip th hai. Nu doanh nghip th nht úng gúi bao bỡ sn phm vi tờn ca doanh nghip v phõn phi sn phm ti tnh Y. Sau ú, doanh nghip th hai cng úng gúi sn phm ca mỡnh vi tờn doanh nghip mỡnh v phõn phi sn phm ti tnh Z. Hai doanh nghip ny khụng nhng trựng tờn m, gi s, cũn hot ng trong cựng lnh vc kinh doanh. Vy, liu hnh vi úng gúi sn phm di tờn doanh nghip ca doanh nghip th nht cú c xem l s dng trc hay khụng? Nu cõu tr li l Cú, cú ngha l khu vc kinh doanh trong trng hp ny phi c hiu l ton lónh th Vit Nam[18] do doanh nghip th nht s dng tờn doanh nghip (nh l tờn thng mi) trc nhng li ch trong gii hn a lý ca tnh Y, v doanh nghip th hai s dng tờn ú sau nhng cng ch trong gii hn ca tnh Z. Ngc li nu cõu tr li l Khụng, cú ngha l khu vc kinh 16