Toàn văn điểm mới bộ luật tố tụng hình sự 2015

Vẫn có trường hợp ngoại lệ, Tòa án không xét xử tập thể, đó là trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn: Tòa án xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn do BLTTHS 2015 quy định. (Căn cứ Điều 24 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 24. Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai Nhấn mạnh nguyên tắc Tòa án phải xét xử kịp thời, công bằng: Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, bảo đảm công bằng. Đồng thời, đảm bảo quyền lợi cho người dưới 18 tuổi – một quy định mới tại BLTTHS 2015. Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do BLTTHS 2015 quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai. (Căn cứ Điều 25 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 25. Tranh tụng trong xét xử được bảo đảm So với quy định tại BLTTHS 2003, BLTTHS 2015 làm rõ quy định này như sau: Trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, Điều tra viên, KSV, người khác có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người bị buộc tội, người bào chữa và người tham gia tố tụng khác đều có quyền bình đẳng trong việc đưa ra chứng cứ, đánh giá chứng cứ, đưa ra yêu cầu để làm rõ sự thật khách quan của vụ án. Tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án do VKS chuyển đến Tòa án để xét xử phải đầy đủ và hợp pháp. Phiên tòa xét xử VAHS phải có mặt đầy đủ những người theo quy định của BLTTHS 2015, trường hợp vắng mặt phải vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan hoăôc trường hợp khác do BLTTHS 2015 quy định. Tòa án có trách nhiệm tạo điều kiện cho KSV, bị cáo, người bào chữa, những người tham gia tố tụng khác thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ của mình và tranh tụng dân chủ, bình đẳng trước Tòa án. Mọi chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, áp dụng điểm, khoản, điều của Bộ luật hình sự để xác định tội danh, quyết định hình phạt, mức bồi thường thiệt hại đối với bị cáo, xử lý vật chứng và những tình tiết khác có ý nghĩa giải quyết vụ án đều phải được trình bày, tranh luận, làm rõ tại phiên tòa. Bản án, quyết định của Tòa án phải căn cứ vào kết quả kiểm tra, đánh giá chứng cứ và kết quả tranh tụng tại phiên tòa. (Căn cứ Điều 26 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 26. Bảo đảm quyền được bồi thường của người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự Làm rõ người bị thiệt hại là ai, đồng thời, nêu cụ thể thiệt hại trong giai đoạn nào của thủ tục TTHS: - Người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án oan, trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự. Nhà nước có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và phục hồi danh dự, quyền lợi cho người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án oan, trái pháp luật do cơ quan, người có thẩm quyền THTT gây ra. - Người khác bị thiệt hại do cơ quan, người có thẩm quyền THTT gây ra có quyền được Nhà nước bồi thường thiệt hại. (Căn cứ Điều 31 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 27. Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự Bên cạnh các quy định đã nêu tại BLTTHS 2003, BLTTHS 2015 bổ sung quy định sau: Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống người khác. (Căn cứ Điều 32 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 28. Kiểm tra, giám sát trong tố tụng hình sự Ngoài nội dung đựơc nêu tại BLTTHS 2003, bổ sung quy định: Cơ quan, người có thẩm quyền THTT phải thường xuyên kiểm tra việc tiến hành các hoạt động tố tụng thuộc thẩm quyền; thực hiện kiểm soát giữa các cơ quan trong việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. (Căn cứ Điều 33 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) Chương III: Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng 29. Cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng Ngoài những người THTT mà BLTTHS 2003 đã nêu, bổ sung thêm các đối tựơng sau: Cán bộ điều tra, Kiểm tra viên, Thẩm tra viên. (Căn cứ Khoản 2 Điều 34 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 30. Cơ quan và người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra Đây là quy định mới tại BLTTHS 2015. - Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm: + Các cơ quan của Bộ đội biên phòng. + Các cơ quan của Hải quan. + Các cơ quan của Kiểm lâm. + Các cơ quan của lực lượng Cảnh sát biển. + Các cơ quan của Kiểm ngư. + Các cơ quan của Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. + Các cơ quan khác trong Quân đôôi nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Các cơ quan cụ thể được giao nhiêôm vụ tiến hành môôt số hoạt đôông điều tra này được quy định tại Luâôt tổ chức cơ quan điều tra hình sự. - Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm: + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Bộ đội biên phòng gồm Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục trinh sát biên phòng; Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục phòng, chống ma túy và tội phạm; Đoàn trưởng, Phó Đoàn trưởng Đoàn đặc nhiệm phòng, chống ma túy và tội phạm; Chỉ huy trưởng, Phó Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Đồn trưởng, Phó Đồn trưởng Đồn biên phòng; Chỉ huy trưởng, Phó Chỉ huy trưởng Biên phòng Cửa khẩu cảng. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Hải quan gồm Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu; Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan; Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Chi cục trưởng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Kiểm lâm gồm Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm lâm; Chi cục trưởng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm; Hạt trưởng, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của lực lượng Cảnh sát biển gồm Tư lệnh, Phó Tư lệnh Cảnh sát biển; Tư lệnh vùng, Phó Tư lệnh vùng Cảnh sát biển; Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ và pháp luật; Đoàn trưởng, Phó Đoàn trưởng Đoàn đặc nhiệm phòng, chống tội phạm ma túy; Hải đoàn trưởng, Phó Hải đoàn trưởng; Hải đội trưởng, Phó Hải đội trưởng; Đội trưởng, Phó Đội trưởng Đội nghiệp vụ Cảnh sát biển. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Kiểm ngư gồm Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm ngư; Chi cục trưởng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư vùng. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của các cơ quan khác trong Công an nhân dân gồm Giám đốc, Phó giám đốc Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy; Cục trưởng, Phó Cục trưởng, Trưởng phòng, Phó Trưởng phòng các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Công an nhân dân, Giám thị, Phó Giám thị Trại giam theo quy định của Luâôt tổ chức cơ quan điều tra hình sự. + Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của các cơ quan khác trong Quân đội nhân dân gồm Giám thị, Phó Giám thị Trại giam; Thủ trưởng đơn vị độc lập cấp trung đoàn và tương đương. + Cán bộ điều tra thuộc các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành điều tra. (Căn cứ Điều 35 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 31. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra Quy định cụ thể và chi tiết hơn so với BLTTHS 2003 như sau: - Thủ trưởng Cơ quan điều tra có những nhiệm vụ, quyền hạn: + Trực tiếp tổ chức và chỉ đạo việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, việc khởi tố, điều tra của Cơ quan điều tra. + Quyết định phân công hoặc thay đổi Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, kiểm tra việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự của Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra; quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra. + Quyết định phân công hoặc thay đổi Điều tra viên, Cán bộ điều tra; kiểm tra các hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự của Điều tra viên, Cán bộ điều tra; quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của Điều tra viên. + Giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra. Khi vắng mặt, Thủ trưởng Cơ quan điều tra ủy quyền cho một Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng Cơ quan điều tra. Phó Thủ trưởng chịu trách nhiệm trước Thủ trưởng về nhiệm vụ được ủy quyền. - Khi tiến hành TTHS, Thủ trưởng Cơ quan điều tra có những nhiệm vụ, quyền hạn: + Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; quyết định khởi tố, không khởi tố, bổ sung hoặc thay đổi quyết định khởi tố vụ án; quyết định khởi tố, bổ sung hoặc thay đổi quyết định khởi tố bị can; quyết định nhập hoặc tách vụ án; quyết định ủy thác điều tra. + Quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế, biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt theo quy định của BLTTHS 2015. + Quyết định truy nã, đình nã bị can, khám xét, thu giữ, tạm giữ, xử lý vật chứng. + Quyết định trưng cầu giám định, giám định bổ sung hoặc giám định lại, khai quật tử thi, thực nghiệm điều tra, thay đổi hoặc yêu cầu thay đổi người giám định. Yêu cầu định giá, định giá lại tài sản, yêu cầu thay đổi người định giá tài sản. + Trực tiếp kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm và tiến hành các biện pháp điều tra. + Kết luận điều tra vụ án. + Quyết định tạm đình chỉ điều tra, đình chỉ điều tra, phục hồi điều tra vụ án, bị can. + Ra các lệnh, quyết định và tiến hành các hoạt động tố tụng khác thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra. - Khi được phân công tiến hành việc khởi tố, điều tra VAHS, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra có những nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, trừ nhiệm vụ, quyền hạn quyết định phân công hoặc thay đổi Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, kiểm tra việc khởi tố, điều tra VAHS của Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra; quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra. Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra không được giải quyết khiếu nại, tố cáo về hành vi, quyết định của mình. - Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi, quyết định của mình. Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra không được ủy quyền cho Điều tra viên thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. (Căn cứ Điều 36 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 32. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Điều tra viên Ngoài những nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Điều tra viên được nêu tại BLTTHS 2003, bổ sung những quyền hạn, nhiệm vụ sau: - Trực tiếp kiểm tra, xác minh và lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm. - Yêu cầu hoặc đề nghị cử, thay đổi người bào chữa; yêu cầu cử, thay đổi người phiên dịch, người dịch thuật. - Triệu tập và lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị tố giác, kiến nghị khởi tố, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân; lấy lời khai người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, người bị tạm giữ. - Quyết định áp giải người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ; quyết định dẫn giải người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, bị hại; quyết định giao người dưới 18 tuổi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm giám sát; quyết định thay đổi người giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội. - Thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp, lệnh hoặc quyết định phong tỏa tài khoản, xử lý vật chứng. - Tiến hành khai quật tử thi, xem xét dấu vết trên thân thể. Ngoài việc phải chịu trách nhiệm trước Thủ trưởng thì Điều tra viên cũng phải có trách nhiệm trước Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra về hành vi, quyết định của mình. (Căn cứ Điều 37 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) Các nội dung nêu từ mục 33 đến 35 là hoàn toàn mới tại BLTTHS 2015. 33. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Cán bộ điều tra của Cơ quan điều tra - Cán bộ điều tra thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây theo sự phân công của Điều tra viên: + Ghi biên bản lấy lời khai, ghi biên bản hỏi cung và ghi các biên bản khác khi Điều tra viên tiến hành kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm và điều tra VAHS. + Giao, chuyển, gửi các lệnh, quyết định và các văn bản tố tụng khác theo BLTTHS 2015. + Giúp Điều tra viên trong viêôc lâôp hồ sơ giải quyết nguồn tin về tôôi phạm, hồ sơ vụ án và thực hiện hoạt động tố tụng khác. - Cán bộ điều tra phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Điều tra viên về hành vi của mình. (Căn cứ Điều 38 Bộ luật tố tụng hình sự 2015) 34. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cấp trưởng, cấp phó, cán bộ điều tra của các cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư được giao nhiêêm vụ tiến hành môêt số hoạt đôêng điều tra - Cục trưởng Cục trinh sát biên phòng; Cục trưởng Cục phòng, chống ma túy và tội phạm; Đoàn trưởng Đoàn đặc nhiệm phòng, chống ma túy và tội phạm; Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Đồn trưởng Đồn biên phòng; Chỉ huy trưởng Biên phòng Cửa khẩu cảng; Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu; Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan; Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu; Cục trưởng Cục Kiểm lâm; Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm; Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm; Tư lệnh Cảnh sát biển; Tư lệnh vùng Cảnh sát biển; Cục trưởng Cục Nghiệp vụ và pháp luật; Đoàn trưởng Đoàn đặc nhiệm phòng, chống tội phạm ma túy; Hải đoàn trưởng; Hải đội trưởng; Đội trưởng Đội nghiệp vụ Cảnh sát biển; Cục trưởng Cục Kiểm ngư; Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư vùng được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có những nhiệm vụ, quyền hạn: + Trực tiếp chỉ đạo hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra VAHS theo thẩm quyền. + Quyết định phân công hoặc thay đổi cấp phó, cán bộ điều tra trong việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra VAHS. + Kiểm tra hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra VAHS của cấp phó và cán bộ điều tra.